ÖZOFAGO-GASTRO-DUODENOSKOPİ (ENDOSKOPİ)
İŞLEM AMACI:
Bu işlem sindirim sistemi üst bölümlerine yani yutak borusu, mide ve duodenum (on iki parmak barsağı) ait hastalıkların tanı ve tedavisi için uygulanmaktadır.
İŞLEM ÖNCESİ DOKTORA SÖYLEMENİZ GEREKENLER:
Ek hastalıklarınızı, kullanmakta olduğunuz tüm ilaçları, ameliyatlarınızı ve varsa alerjik durumunuzu bildiriniz. İşlem sırasında dokulardan örnek alınabileceğinden veya kesi yapılabileceğinden özellikle kan sulandırıcı ilaçları (aspirin, plavix, coumadin, eliquis, pradaxa, Heparin) gibi kullanıp kullanmadığınızı (gerekli durumlarda kesilmeleri gerekebilir) belirtin. Çıkartılabilen dişleriniz varsa işlem öncesi çıkartın.
İŞLEM ÖN-HAZIRLIĞI:
8 saat aç olarak işleme gelinmelidir. İşlem öncesi hasta rahatı için boğazın lokal anestezisi bir sprey ile yapılır. Arkasından ağzınıza plastik bir dişlik takılır. Daha sonra isterseniz “bilinçli sedasyon” (damar yolu ile sakinleştirici ve işlemi hatırlamanızı azaltan ilaç ve ağrı kesiciler) uygulanır. Nadiren bu yeterli olmaz ise “anestezi ünitesi” desteği altında daha derin uyutma onay verirseniz sağlanacaktır.
İŞLEM SÜRESİ:
15-30 dakika sürmesi beklenir. Tedavi edici ek işlemler süreyi uzatabilir.
İşlem sonrası en az 30 dakika gözlem yapılır.
TEŞHİS AMAÇLI:
Ön hazırlık sonrası endoskop denilen alet ile ağızdan girilerek yutak borusu, mide ve on iki parmak barsak iç yüzeyi izlenir. Gerekli görülen yerlerden tanı amaçlı biyopsi (doku örneği) alınır. Biyopsi işlemi ağrısızdır.
TEDAVİ AMAÇLI:
Teşhis amaçlı işlemden sonra gerekirse tedavi amaçlı işlemlere aynı seansta geçilebilir. Bunlar;
Polipektomi: İşlem sırasında polip tespit edilirse endoskopun içinden geçen ek kataterler kullanılarak polip tabanından yakalanıp kesilerek veya yakılarak çıkartılır.
Kanama kontrolü: İşlem sırasında kanama alanları tespit edilirse uygun aletler (skleroterapi, argon plazma koagülasyon, bant ligasyon, klipler) ile kanama durdurulabilir.
Darlıkların tedavisi: En sık darlıklar yutak borusunda daha sonra pilor kanalı ve on iki parmak barsak seviyesinde izlenir. Bu alanlardan endoskopun geçmemesi durumunda kılavuz tel ile darlık alanı geçilir ve üzerinden balon/buji yönlendirilerek darlığın genişletilmesine çalışılabilir. Darlığın tek başına balon ile genişletilmesinin yeterli olmayacağı düşünülür ise bu alana geçici veya kalıcı stentler (plastik veya metal) takılabilir. Stent takılma işlemlerinde radyoloji (skopi) desteği genellikle gerekir.
İŞLEMDEN BEKLENEN FAYDALAR ve BAŞARI OLASILIĞI
TEŞHİS AMAÇLI :
Yutak borusu, mide ve on iki parmak barsağının mukozasını (iç yüzeyini) tutan hastalıkların kesin tanısı için yapılmaktadır. Başarı olasılığı %100 – Ancak ulaşılacak son noktanın öncesinde darlık varsa ve balon yapılmasına rağmen ileri geçilemez ise bu alanlar izlenemiyebilir.
TEDAVİ AMAÇLI :
Teşhis sırasında görülen problemler aynı seansda tedavi edilebilir, bunlar;
Polipektomi: Polipin tümü ile çıkartılması gerekir. Çoğunlukla bu sonuca ulaşılır. Bazı polipler geniş tabanlı, bazıları barsak duvarının derin katlarına kadar yayılmış olabilir. Bunların tüm katlar ile tamamen çıkartılması mümkün olmayabilir. Çıkartılan alanın patolojik incelemesine göre bir sonraki işleme daha sonra karar verilir. Polip tam çıkartılırsa tedavi sağlanmış olur, çıkartılmaz ise cerrahi olarak çıkartmak gerekebilir.
Kanama kontrolü: %90 oranında kanama kontrolü sağlanır. Ancak kanama miktarı yüksek olan hastalarda kanayan yer o seansda tam görülemiyebilir, müdahaleye rağmen kontrol edilemiyebilir ve operasyon gerekebilir.
Darlıkların tedavisi: Darlık alanının endoskop ile geçilememesi durumunda kılavuz tel yardımı ile geçilip darlık alanının dilatasyonu %90 üzerinde başarı ile sağlanır. Stent koyulması gerekirse bu %90 üzerinde başarı ile yapılabilir ancak yutak borusunun başlangıcındaki darlıklara stent takılamaz. Balon dilatasyonu ve/veya stent ile hastanın içme ve yutma fonksiyonları sağlanır.
İŞLEMİN RİSKLERİ VE KOMPLİKASYONLARI
Bilinçli Sedasyon riskleri: Solunum yetmezliği – kalp ritm problemleri – tansiyon düşüklüğü olabilir. İşlem sırasında bunlar devamlı takip edilmektedir ve uygun şekilde tedavi edilebilirler.
İşlemin kendisine ait riskler
TEŞHİS AMAÇLI
Teşhis amaçlı işlemde risk beklenmez. Çok nadir olarak dar ve hastalıklı alanlardan geçerken organ delinmesi olabilir. Kanama profili bozuk hastalarda biyopsi yerinden geçici kanamalar beklenir.
TEDAVİ AMAÇLI
Tedavi amaçlı işlemlerde risk vardır. Tedavi yapılan işlem sahasında perforasyon (içi boş organın delinmesi) veya kanama nadiren olabilir ve genellikle endoskopik müdahale ile düzeltilir. Poliplerin çıkartılması sonrası erken (işlem sırası veya birkaç saat sonra) veya geç (3-5 gün sonra) kanama izlenebilir ve bunlar yine endoskopik yöntemle durdurulabilir.
Kanama kontrolu için kullanılan kimyasallara karşı anafiltaktik reaksiyonlar ve ateş olabilir. Yutak borusu varisleri için yapılan işlemler (özellikle skleroterapi ve bant ligasyon işlemi sonrası) göğüs ağrısı + ateş + yutma güçlüğü ilk 3 günde görülebilir. Nadiren akciğer zarında sıvı + enfeksiyon izlenebilir. Uygun ilaçlar ile tedavi edilirler.
Takılan stentler yer değiştirebilir, bunların çıkartılması gerekebilir. Stent başarılı bir şekilde takılmasına rağmen stentten beklenen fayda (yutma ve bağırsak pasajının devamlılığı) tam olmayabilir.
Perforasyon büyük ise veya stentin çalışması yetersiz ise cerrahi gerekebilir
ENDOSKOPİ ALTERNATİFLERİ
“Endoskopi ünitelerinde” yapılan bu işlemlerin bir sebepten yapılamaması durumunda en yakın alternatifi “Radyoloji ünitelerinde” yapılmaktadır. Bunlar “Üst gastro-intestinal baryumlu radyolojik” incelemesi, BT (Bilgisayarlı Tomografi) ve MR (Manyetik Rezonans) incelemeleridir. Bu işlemlerin en büyük avantajı endoskopiye göre daha az invaziv (hasta açısından daha az riskli ve kabul edilebilir) olmalarıdır. Ayrıca bu yöntemlerin diğer üstünlüğü ise ilgili organın duvarı ve çevresindeki dokularında görüntülenebilmesidir. Yani hastaya yaklaşımda genellikle birbirlerini tamamlayan incelemelerdir. Endoskopi yapılamayan / kabul etmeyen hastalarda kabaca aynı alanın görüntüleri x-ışınları yardımı ile alınabilir. Radyoloji ünitlerinde yapılan bu incelemeler organın iç yüzünü daha düşük netlikte gösterirler ve BT de ek olarak radyasyon riski vardır. Bu yöntemlerde biyopsi alınamaz ve tedavi edici işlemler yapılamaz.
ENDOSKOPİ İLE TANISI KONULABİLEN HASTALIKLAR
- YUTAK BORUSU / MİDE / DUODENUM HASTALIKLARINDAN
İLTAHABİ HASTALIKLARI- ÖZOFAJİT – GASTRİT – DUODENİT - REFLÜ HASTALIĞI
- İYİ HUYLU (BENIGN) ÜLSERLER
- KÖTÜ HUYLU (MALIGN) HASTALIKLARI (KANSERLER)
- POLİPLER
- DAMARSAL ANOMALİLER (VARİS – ANJİODİSPLAZİ)