İŞLEM AMACI
Kalın barsak ve ince barsak son 10-20 cm lik kısmı “kolonoskop” (anal bölgeden içeri sokulan parmak kalınlığında bir endoskop) adı verilen bir alet ile incelenir. Tarif edilen alanlar içinde görülen hastalıkların tanısı ve bazılarının tedavisi için bu yöntem uygulanır.
İŞLEM ÖNCESİ DOKTORA SÖYLEMENİZ GEREKENLER:
Ek hastalıklarınızı, kullanmakta olduğunuz tüm ilaçları, ameliyatlarınızı ve varsa alerjik durumunuzu bildiriniz. İşlem sırasında dokulardan örnek alınabileceğinden veya kesi yapılabileceğinden özellikle kan sulandırıcı ilaçları (aspirin, plavix, coumadin, eliquis, pradaxa, Heparin) gibi kullanıp kullanmadığınızı (gerekli durumlarda kesilmeleri gerekebilir) belirtin.
İŞLEM ÖN HAZIRLIĞI:
İşlemin sağlıklı yapılabilmesi için barsak temizliği şarttır. İşlem randevusu saatine göre hemşireniz bağırsak temizliğini size anlatacaktır. Piyasada mevcut ilaçlar ile kolon temizliği 6-8 saatte yapılabilmektedir. En az 8 saat aç olarak işleme gelinmelidir. 2-3 kere üst üste su kıvamında berrak dışkılama barsak temizliğinin yeterli olduğunu gösterir. Barsak tıkanıklığı (ileus) düşünülen hastalara müshil kullanılmamalıdır ve gerekirse doktorunuz hazırlıksız kolonoskopi yapabilir.
İşlemin konforlu bir şekilde yapılabilmesi için isterseniz “bilinçli sedasyon” (damar yolu ile sakinleştirici ve işlemi hatırlamanızı azaltan ilaç ve ağrı kesici ilaçlar) uygulanır. Nadiren bu yeterli olmaz ise “anestezi ünitesi” desteği altında daha derin uyutma onay verirseniz sağlanacaktır.
KOLONOSKOPİ İŞLEMİ:
Ön hazırlık sonrası “kolonoskop” denilen alet ile anal kanaldan girilerek tüm kalın barsak ve ince barsağın son 20 cm lik kısmının iç yüzeyi izlenir. İşlem sol yanınıza yatarak başlanır ve gerektiğinde sırt üstü veya sağ yana doğru pozisyon değiştirmeler olabilir. İşlem sırasında gerekli görülen yerlerden tanı amaçlı biyopsi (doku örneği) alınır ve bu işlem “kolonoskop” içinden geçen ek aletler ile ağrısız bir şekilde yapılır. Polip tesbit edilirse uygun aletler ile çıkartılır (polipektomi). Kanama alanları tesbit edilirse uygun aletler (skleroterapi, argon plazma koagülasyon, band ligasyon, klipler) ile durdurulabilir. Darlık tesbit edilirse balon dilatasyonu ve gerekirse stent takılabilir.
İŞLEM SÜRESİ:
30 dakika sürmesi beklenir. Tedavi işlemi yapılacak ise süre uzar. İşlem sonrası 60 dakika gözlem yapılır.
İŞLEMDEN BEKLENEN FAYDALAR ve BAŞARI OLASILIĞI
Kalın bağırsağın mukoza ve duvarlarını tutan hastalıkların kesin tanısını ve bazılarının tedavisi için yapılmaktadır. Başarı olasılığı yüksektir ancak ulaşılacak son noktanın öncesinde darlık varsa ve balon yapılmasına rağmen ileri geçilemez ise bu alanlar izlenemiyebilir. Nadiren daha önce geçirilmiş operasyonlara bağlı yapışıklıklardan veya aşırı kıvrıntılı yapıdan dolayı tam inceleme yapılamıyabilir.
İŞLEMİN RİSKLERİ VE KOMPLİKASYONLARI
Bilinçli Sedasyon riskleri:
Solunum yetmezliği – kalp ritm problemleri – tansiyon düşüklüğü olabilir. İşlem sırasında bunlar devamlı takip edilmektedir ve uygun şekilde tedavi edilebilirler.
İşlemin kendisine ait riskler:
İşlem sahasında perforasyon (içi boş organın delinmesi) + polipektomi yapılırsa kanama ve perforasyon çok nadiren olabilir ve genellikle müdahale ile düzeltilir. Bazen komplikasyonlar işlemden 6-8 saat sonra hasta hastaneden ayrıldıktan sonra belirgin hale gelebilir. Bu nedenle işlem sonrası, özellikle tedavi edici işlemler (polipektomi /balon / stent) yapılan hastaların ilk 8 saat sadece sıvı almaları, eve gittikten sonra başlayan ve gittikçe artan devamlı karın ağrıları /kanama hissetmeleri durumunda hastaneye geri gelmeleri gerekir.
KOLONOSKOPİ ALTERNATİFLERİ
İşlem teşhis ve tedaviyi aynı anda sağladığından tam alternatifi yoktur. 3 tane yakın (sadece teşhis amaçlı) alternatifi vardır.
“Alt gastro-intestinal baryumlu radyolojik” inceleme
Kolonoskopi yapılamayan / kabul etmeyen hastalarda kabaca aynı alanın görüntüleri x-ışınları yardımı ile alınabilir (çok daha düşük netlikte, doğrulukta ve radyasyon vererek) ancak bu yöntemde biyopsi alınamaz ve tedavi edici işlemler yapılamaz. Günümüzde artık çok az kullanılmaktadır.
”Sanal kolonoskopi”
Bilgisayarlı tomografi ile yapılmaktadır. Kolon temizliği prensipleri aynıdır. Görüntü kalitesi kolonoskopiye göre düşük, siyah-beyaz olup doğru tanı açısından kolonoskopiye göre yetersizidir. Biyopsi alma ve tedavi (polip çıkartma – kanama durdurulması) seçeneği yoktur. Yüksek dozda radyasyon alınmaktadır.
”Kapsül endoskopi”
Ağız yolu ile yutturulan ufak bir kapsül barsak hareketleri ile ilerken video kaydı yapabilmektedir. Bu temelde ince bağırsak hastalıkları tanısı için kullanılmakta olup, kolon için olanları da vardır. Avantajı hasta konforu açısındandır. Dezavantajları ise lezyon görüldüğünde biyopsi almak ve tedavi seçenekleri olmamasındadır. Görüntü kalitesi standart kolonoskoplardan düşüktür.
KOLONOSKOPİ İLE TANISI KONULABİLEN HASTALIKLAR
- İLTAHABİ HASTALIKLARI- KOLİTLER
- ÜLSERLER: İYİ HUYLU (BENIGN) VE KÖTÜ HUYLU (MALIGN) HASTALIKLARI (KANSERLER)
- POLİPLER
- DAMARSAL ANOMALİLER (VARİS – ANJİODİSPLAZİ)
- DİVERTİKÜLLER